Mimetherapie
Met heldr samen naar beter glimlachen en spreken.
Mimetherapie is een wetenschappelijk onderbouwde, specifieke revalidatie-/therapievorm die bedoeld is voor mensen met een (perifere) aangezichtsverlamming. Bij een perifere aangezichtsverlamming is de aangezichtszenuw (nervus facialis) (tijdelijk) aangedaan door letsel in het verloop van de zenuw tussen de hersenstam en de aangezichtsspieren. Dit kan in verschillende gradaties van ernst zijn en verschillende oorzaken hebben. Soms is de oorzaak niet duidelijk, we spreken dan van de Ziekte van Bell of een Bellse parese.
Oorzaken aangezichtsverlamming
- Idiopathisch
- Externe factoren, bijv. grote temperatuurverschillen, stress en hevige emoties
- Oorontsteking (otitis media)
- Virale infecties (zoals herpes zoster of gordelroos)
- (operatie)Trauma
- Schedelbasisfractuur
- Zeldzamere oorzaken zoals tumoren (brughoektumor of parotistumor)
“Vooral de asymmetrie en het abnormale bewegen kunnen voor de omgeving heel opvallend zijn; sommige patiënten schamen zich hier erg voor, waardoor sociale isolatie kan ontstaan. “Een mens heeft niet alleen een gezicht, hij is het ook.” Voor de patiënt betekent dit soms ‘gezichtsverlies’ in de letterlijke en figuurlijke betekenis van het woord.“
Hoe kan een aangezichtsverlamming zich uiten?
Een aangezichtsverlamming kan zich verschillend presenteren en veroorzaakt bij de ene patiënt meer hinder dan bij de andere. Soms is er in rust al veel asymmetrie zichtbaar, maar het kan ook zijn dat de asymmetrie pas optreedt bij gezichtsuitdrukkingen/-bewegingen. Een aangezichtsverlamming betreft altijd 1 gezichtshelft. Enkele veel voorkomende problemen:
- Verminderde spierfunctie (parese) van de aangedane gezichtshelft
- Ongewenste en onvrijwillige meebewegingen (synkinesen) (bijv. bij het sluiten van de oogleden trekt de mondhoek omhoog of bij het lachen knijpt het oog samen)
- Oogirritatie (kun je je ooglid niet volledig sluiten en merk je dat het oog rood wordt, ontstoken raakt, pijnlijk wordt en/of gaat prikken? Neem dan z.s.m. contact op met de huis- of oogarts.)
- Stijfheid in het aangezicht
- Contractuur
- Asymmetrie in het aangezicht (in rust of alleen bij bewegen)
Behandeling
Het behandeldoel verschilt per persoon, afhankelijk van de hulpvraag van de patiënt. Controle over de aangezichtsspieren is een belangrijk onderdeel, waarbij ook bewustwording een grote rol speelt. Wanneer iemand zich bewust is van de asymmetrie en weet wanneer deze optreedt/zichtbaar wordt, kan iemand vervolgens leren om heel bewust te bewegen, tót het punt waarop de asymmetrie ontstaat. Dat betekent dus dat het advies soms kan zijn om minder groot/uitgesproken/expressief te zijn in het gezicht, waardoor de asymmetrie minder duidelijk tot uiting komt.
- Massage van het gezicht en de hals
- Oefeningen voor het bewegen van de mond, neus, wang, ogen en voorhoofd
- Het verschil tussen spanning en ontspanning
- Beheersing van ongewenste meebewegingen (synkinesen)
- Verbetering van eten, drinken en spreken (evt. in samenwerking met een logopedist)
- Het oefenen van gezichtsuitdrukkingen met en zonder spiegel of met videofeedback
- Het omgaan met een aangezichtsverlamming (evt. in samenwerking met een psycholoog)
Veel gestelde vragen
Wanneer kan ik starten met mimetherapie?
De behandeling kan meestal starten zodra er enige beweging in de aangedane gezichtshelft optreedt. Bij een volledige verlamming waarbij er (nog) geen spierfunctie is, kan nog niet gestart worden met oefeningen. In de meeste gevallen treedt er natuurlijk herstel op binnen een aantal weken, waardoor er langzaam spierfunctie terugkomt. Soms is het wel zinvol om nog voordat beweging mogelijk is de fysiotherapeut te bezoeken voor uitleg, advies en het aanleren van massageoefeningen. Is het ontstaansmoment van uw aangezichtsverlamming al een aantal jaren geleden? Ook dan is er soms nog winst te behalen met mimetherapie. Tijdens de intake kan de mimetherapeut dit met je bespreken.
Ik heb geen perifere, maar een centrale aangezichtsverlamming. Kan ik daarvoor ook bij jullie terecht?
Helaas behandelen wij op dit moment geen mensen die een centrale aangezichtsverlamming hebben gehad (door bijv. een hersenbloeding/-infarct).
Wat is een synkinese?
Een synkinese is een ongewenste en onvrijwillige meebeweging van spieren. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in het omhoog trekken van een mondhoek bij het knipperen of in het samenknijpen van de oogleden bij het lachen (aan de aangedane zijde). Synkinesen treden op wanneer zenuwvezels tijdens het herstel als het ware de ´verkeerde´ afslag nemen, ze vertakken naar de verkeerde kant. Zo kan het zijn dat een zenuwvezel die naar het oog moet gaan, de afslag naar de mondtak neemt. Hierdoor ontstaat er een ongewenste verbinding tussen oog en mond. Het ontstaan van synkinesen kan niet voorkomen worden. Wel kun je ervoor zorgen dat ze minder tot uiting komen. Niet iedereen krijgt te maken met synkinesen. Waarom de ene patiënt hier wel mee te maken krijgt, en de andere niet, is onbekend.
Kan ik zelf al iets doen voordat de therapie start?
Probeer je gezicht zo ontspannen mogelijk te houden. Maak bewegingen in het gezicht niet te groot, dus probeer het gezicht zo symmetrisch mogelijk te houden. Soms wordt het advies gegeven om zelf alvast te gaan oefenen met ‘gekke bekken trekken’. Dit kan averechts werken, omdat hierdoor de asymmetrie juist optreedt en versterkt kan worden. Dit raden we daarom af.
Wordt mimetherapie vergoed?
Mimetherapie valt onder fysiotherapie en wordt vergoed vanuit een aanvullende zorgverzekering. In de polisvoorwaarden kun je vinden of en hoe veel behandelingen fysiotherapie je vergoed krijgt. Is er sprake van een perifere zenuwaandoening met motorische uitval? Dan komt iemand in de meeste gevallen in aanmerking voor een chronische indicatie, waarbij fysiotherapie vanaf de 21e behandeling uit het basispakket vergoed wordt. In dat geval wordt wel eerst aanspraak gedaan op het eigen risico. Informeer bij de zorgverzekeraar wanneer je hier vragen over hebt.
Heb ik een verwijzing nodig?
In principe heb je geen verwijzing nodig om een afspraak te kunnen maken bij onze mimetherapeut. Kom je in aanmerking voor de chronische indicatie? Dan hebben we wel een verwijzing nodig van de specialist (KNO-arts/neuroloog). De therapeut geeft dit dan aan.
